FIP u kota – przyczyny i objawy zapalenia otrzewnej u kota

FIP u kota – co to za choroba?

Zapalenie otrzewnej u kota wywołuje koronawirus. Nie jest to jednak ten sam typ patogenu, który odpowiada za rozwój COVID-19. Istnieje wiele rodzajów koronawirusów. Kotowatych nie atakuje SARS-CoV-2, lecz FCoV. FIP jest zaraźliwy dla innych kotów, ale całkowicie bezpieczny dla ludzi czy psów.

FIP to skrót od angielskiej nazwy feline infectious peritonitis oznaczającej zakaźne zapalenie otrzewnej u kotów. Wirus FCoV (feline coronavirus) występuje u kotów powszechnie i sam w sobie nie jest niebezpieczny. Większość zakażeń przebiega bezobjawowo lub wiąże się z łagodną infekcją układu pokarmowego, objawiającą się przejściową biegunką.

U około 5% nosicieli dochodzi do mutacji wirusa w wysoce zjadliwą postać (FIPV). Patogen ma zdolność namnażania się w monocytach oraz makrofagach i rozprzestrzeniania po całym organizmie. Efektem jest rozwój choroby, która może występować w różnych postaciach, z różnymi zespołami objawów. Najczęściej prowadzi do śmierci zwierzęcia.

Jakie są przyczyny FIP u kota?

Mechanizm rozwoju choroby FIP u kota nie został w pełni wyjaśniony – nie wiadomo na pewno, dlaczego niektóre osobniki przechodzą infekcję bezobjawowo, a u innych rozwija się zapalenie otrzewnej. Badania nad FIP wskazują na różne czynniki ryzyka, do których należą:

wiek – choroba rozwija się najczęściej u młodych kotów (poniżej 2 roku życia) i u kocich seniorów;
stres – do mutacji FCoV dochodzi często u kotów narażonych na nagłe zmiany, np. pojawienie się w domu nowego zwierzęcia, przeprowadzkę;
niska odporność – na FIP narażone są osobniki zakażone wirusem kociej białaczki (FeLV) i niedoboru immunologicznego (FIV).

Jak kot może zachorować na FIP?

Zakaźny jest koronawirus, który przenosi się głównie przez odchody, w mniejszym stopniu przez ślinę czy drogą kropelkową. Ponieważ koci koronawirus jest w stanie przetrwać przez pewien czas poza organizmem nosiciela, zdarza się także, że do zakażenia dochodzi na skutek przeniesienia patogenu, np. na obuwiu opiekuna. Na infekcję FCoV najbardziej narażone są koty żyjące w dużych skupiskach (no. hodowlach, schroniskach), które mogą korzystać z tych samych misek czy kuwet.

Wirus FCoV namnaża się w jelitach, a następnie wydalany jest z kałem (stąd częsty objaw zakażenia w postaci biegunki). W rzadkich przypadkach łączy się z komórkami układu odpornościowego, które jednak go nie neutralizują, lecz doprowadzają do rozprzestrzeniania się i namnażania w całym organizmie. Efektem tego zjawiska jest choroba kota (FIP) objawiająca się – w zależności od stopnia odporności – zapaleniem błon surowiczych lub powstawaniem charakterystycznych zmian ziarniakowych w narządach wewnętrznych.

Jakie są objawy FIP u kota?

Pierwsze objawy FIP u kota są zwykle niespecyficzne. Należą do nich:

apatia,
utrata apetytu i masy ciała,
biegunka,
nawracająca gorączka,
>ogorszenie stanu sierści.

U około 25% zwierząt rozwija się postać bezwysiękowa (tzw. suchy FIP u kota), w której ogniska zapalne rozsiane są w organizmie w postaci wspomnianych ziarniaków. Zwierzęta mogą wówczas mieć powiększone węzły chłonne, cierpieć na biegunkę. W tej postaci choroby zdarzają się także częściej wywołane przez złogi objawy okulistyczne (np. zapalenie siatkówki, określane w tym przypadku jako FIP oczny u kota) albo neurologiczne (takie jak drgawki czy niezborność ruchowa, czyli FIP neurologiczny u kota).

FIP u kotów o słabej odporności przybiera postać mokrą (wysiękową). Wówczas ogniska zapalne rozwijają się gwałtownie w ścianach naczyń krwionośnych, prowadząc do ich zwężenia i wzrostu ciśnienia, co z kolei jest przyczyną wysięków do jam ciała, m.in. otrzewnej lub opłucnej. W takich przypadkach objawy FIP u kota to wodobrzusze albo – gdy płyn gromadzi się w klatce piersiowej – duszność, niechęć do wysiłku.

Czy FIP u kota jest wyleczalny?

Leczenie FIP u kota jest obecnie niemożliwe, a właściwie leki na FIP u kota są dopiero w fazie eksperymentalnej. W Polsce żaden nie został jeszcze dopuszczony do użytku. Można stosować preparaty przeciwwirusowe, które spowalniają rozwój choroby (np. koci interferon),preparat stymulujący układ odpornościowy oraz leki znoszące jej uciążliwe objawy (np. sterydy). Wskazane jest także stosowanie odpowiedniej diety (lekkostrawnej, a zarazem zachęcającej kota do jedzenia) i uzupełnianie jej o preparat odżywczy. Takie działanie przynosi zwierzęciu ulgę, a nierzadko znacząco przedłuża jego życie. Jeśli jednak kot wyraźnie cierpi i jest w złym stanie, warto rozważyć eutanazję.

Chcąc uchronić naszego pupila przed FIP, dbajmy o higienę jego otoczenia i odpowiednią dietę. Nie dopuszczajmy do spadków odporności u naszego podopiecznego i nie narażajmy go na zbędny stres. Jeśli niepokojąca zmiana w życiu kota jest nieunikniona (np. narodziny dziecka), uzgodnijmy z lekarzem weterynarii, jaki preparat uspokajający ułatwi zwierzęciu adaptację do nowych warunków. Zapewnijmy też pupilowi możliwość naturalnego regulowania emocji poprzez zabawę, drapanie drapaka czy małe radości, jakich dostarcza kocimiętka albo trawa dla kota.